Đặt cọc qua trung gian: Khi tranh chấp ai chịu trách nhiệm?

Việc giao dịch nhận tiền cọc qua trung gian ngày càng phổ biến, đặc biệt trong mua bán nhà đất, xe cộ hoặc thuê nhà. Tuy nhiên nhiều trường hợp trung gian nhận cọc rồi biến mất, hoặc các bên hiểu sai trách nhiệm dẫn đến tranh chấp. Bài viết phân tích trách nhiệm pháp lý theo Bộ luật Dân sự 2015 và hướng xử lý khi phát sinh tranh chấp.

>>> Xem thêm: Đủ mọi loại hồ sơ công chứng – chỉ cần mang đến văn phòng công chứng là xong.

1. Khái niệm và căn cứ pháp lý về cọc qua trung gian

Cọc qua trung gian là gì?

🔑 Cọc qua trung gian là việc bên đặt cọc giao tiền cho người thứ ba giữ hộ hoặc chuyển lại cho bên nhận cọc để bảo đảm giao kết hợp đồng.

Căn cứ pháp lý điều chỉnh tiền cọc

✔ Điều 328 BLDS 2015 quy định về đặt cọc
✔ Điều 144 và 145 BLDS 2015 quy định về đại diện và vượt quá phạm vi đại diện
✔ Điều 351 và 360 BLDS về trách nhiệm do vi phạm nghĩa vụ
✔ Điều 566 BLDS về nghĩa vụ của bên giữ tài sản

Những điều luật này xác định ai chịu trách nhiệm khi trung gian giữ tiền cọc không thực hiện đúng thỏa thuận.

2. Xác định trách nhiệm khi xảy ra tranh chấp cọc qua trung gian

Trung gian có phải là người đại diện hay không?

📌 Nếu trung gian được ủy quyền bằng văn bản
Trách nhiệm thuộc về bên được đại diện.
Ví dụ người được chủ nhà ủy quyền nhận cọc thì việc nhận cọc có giá trị pháp lý với chủ nhà.

📌 Nếu trung gian không có ủy quyền nhưng tự đứng ra nhận
Hành vi này được xem là vượt quá phạm vi đại diện theo Điều 143 và 145 BLDS.
Trung gian phải tự chịu trách nhiệm hoàn trả tiền cọc.

Bên nhận cọc có biết việc trung gian đại diện hay không?

📌 Nếu chủ nhà hoặc bên bán đồng ý cho trung gian nhận cọc
Người bán phải chịu trách nhiệm với số tiền trung gian đã nhận.

📌 Nếu người bán không biết, không ủy quyền
Người bán không có nghĩa vụ nhận cọc và không phải trả lại tiền.
Người đặt cọc phải đòi tiền từ trung gian.

Trung gian chiếm giữ hoặc sử dụng tiền cọc sai mục đích

📌 Đây là hành vi vi phạm nghĩa vụ theo Điều 566 BLDS.
Trung gian phải hoàn trả tiền và bồi thường thiệt hại nếu có.

>>> Xem thêm: Làm việc chuyên nghiệp – phục vụ tận tâm tại Văn phòng công chứng thứ 7 chủ nhật.

3. Quy trình xử lý khi tranh chấp cọc qua trung gian

Bước 1 Thu thập chứng cứ

📝 Tin nhắn, biên nhận cọc
📝 Giao dịch ngân hàng
📝 Video, ghi âm cuộc trao đổi
📝 Giấy ủy quyền nếu có

Xem thêm: Hướng dẫn chi tiết đặt cọc mua nhà khi sổ đỏ đang ở ngân hàng

Bước 2 Xác định tư cách của trung gian

📌 Trung gian có được ủy quyền hay không
📌 Trung gian nhận cọc thay ai
📌 Bên bán có đồng ý hay biết việc này không

Bước 3 Yêu cầu hoàn trả tiền cọc

Người đặt cọc gửi yêu cầu bằng văn bản đến trung gian hoặc bên nhận cọc chính thức.

Bước 4 Khởi kiện

Người đặt cọc có quyền khởi kiện yêu cầu
✔ Trả lại tiền cọc
✔ Phạt cọc theo Điều 328 BLDS nếu có thỏa thuận
✔ Bồi thường thiệt hại

Nếu trung gian bỏ trốn hoặc gian dối, có thể làm đơn tố giác hành vi có dấu hiệu lừa đảo.

>>> Xem thêm: Tận hưởng sự tiện nghi với Công chứng ngoài trụ sở.

4. Ví dụ minh họa tranh chấp cọc qua trung gian

Tình huống thực tế

Chị M muốn mua miếng đất giá 1,2 tỷ. Một môi giới tên Mạnh nói “chị đặt cọc 50 triệu để giữ chỗ”. Chị M chuyển tiền vào tài khoản Mạnh.
Sau 3 ngày, chủ đất nói chưa từng nhận cọc và không ủy quyền cho Mạnh nhận tiền. Mạnh biến mất.

Phân tích trách nhiệm

✔ Chủ đất không có nghĩa vụ vì không ủy quyền cho Mạnh
✔ Mạnh vượt quá phạm vi đại diện theo Điều 145 BLDS
✔ Mạnh phải hoàn trả tiền cọc và bồi thường thiệt hại
✔ Nếu có dấu hiệu chiếm đoạt, chị M có thể tố giác hành vi lừa đảo

Hướng xử lý đúng

Chị M thu thập chứng cứ và gửi yêu cầu hoàn trả tiền cho Mạnh.
Không được, chị M nộp đơn tố giác kèm hồ sơ cho Công an.

>>> Xem thêm: Có thể hủy bỏ văn bản Công chứng thừa kế không?

5. Cách phòng tránh rủi ro khi giao dịch cọc qua trung gian

✔ Yêu cầu xem giấy ủy quyền hợp lệ có công chứng
✔ Chỉ chuyển tiền cọc cho đúng chủ tài sản
✔ Ký văn bản rõ ràng về trách nhiệm người nhận cọc
✔ Ghi rõ nội dung chuyển khoản “Đặt cọc mua… nhận bởi… theo ủy quyền”

>>> Xem thêm: Đảm bảo giá trị pháp lý bằng cách thực hiện Công chứng văn bản chấm dứt hợp đồng.

6. Kết luận

Cọc qua trung gian là hình thức giao dịch tiềm ẩn nhiều rủi ro nếu không xác định rõ tư cách của người nhận cọc. Khi xảy ra tranh chấp, trách nhiệm phụ thuộc vào việc trung gian có được ủy quyền hay không. Người đặt cọc cần hiểu đúng Điều 328 và các quy định về đại diện trong BLDS 2015 để bảo vệ quyền lợi của mình.

Xem thêm: Phân biệt hợp đồng vay tiền và hợp đồng tín dụng chi tiết nhất

Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay với Văn phòng công chứng Nguyễn Huệ. Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!

Các bài viết liên quan:

>>> Hợp đồng thuê nhà có cần công chứng không? Nếu có thì công chứng ở đâu?

>>> Công chứng giấy ủy quyền mua bán tài sản bao gồm những giấy tờ gì?

>>> Thuê dịch vụ giúp doanh nghiệp tập trung kinh doanh cốt lõi.

>>> Công chứng văn bản thỏa thuận phân chia di sản tại nơi có tài sản

>>> Bí quyết soạn Mẫu hợp đồng cho thuê nhà chặt chẽ, tránh tranh chấp.

VĂN PHÒNG CÔNG CHỨNG NGUYỄN HUỆ

Miễn phí dịch vụ công chứng tại nhà

Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.

Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.