So sánh hợp đồng đặt cọc công chứng và hợp đồng đặt cọc viết tay
Trong thực tiễn giao dịch nhà đất, các bên thường đứng trước lựa chọn: lập hợp đồng đặt cọc công chứng hay chỉ ký hợp đồng đặt cọc viết tay. Mỗi hình thức đều có giá trị pháp lý nhất định, nhưng mức độ an toàn và khả năng bảo vệ quyền lợi khi phát sinh tranh chấp là hoàn toàn khác nhau. Việc so sánh đặt cọc công chứng và viết tay giúp các bên hiểu rõ ưu – nhược điểm của từng loại, từ đó lựa chọn phương án phù hợp với giá trị giao dịch và mức độ rủi ro pháp lý. Bài viết dưới đây sẽ phân tích cụ thể hai hình thức này dưới góc nhìn pháp luật hiện hành và thực tiễn xét xử.
>>> Xem thêm: Bạn có biếtvăn phòng công chứng nào cung cấp dịch vụ công chứng ngoài giờ, cả cuối tuần?
1. Bản chất pháp lý của hợp đồng đặt cọc công chứng và viết tay
Theo “Điều 328 Bộ luật Dân sự 2015”, hợp đồng đặt cọc là biện pháp bảo đảm thực hiện nghĩa vụ và không bắt buộc phải công chứng. Điều này đồng nghĩa với việc cả hợp đồng đặt cọc công chứng và hợp đồng đặt cọc viết tay đều có thể phát sinh hiệu lực pháp luật nếu đáp ứng điều kiện tại “Điều 117 Bộ luật Dân sự 2015”.
Tuy nhiên, sự khác biệt không nằm ở việc có được pháp luật thừa nhận hay không, mà nằm ở:
Mức độ an toàn pháp lý;
Giá trị chứng cứ khi xảy ra tranh chấp;
Khả năng hạn chế rủi ro ngay từ đầu.
2. So sánh về điều kiện hiệu lực pháp luật
2.1. Hợp đồng đặt cọc viết tay
Hợp đồng đặt cọc viết tay có hiệu lực nếu:
Các bên có năng lực hành vi dân sự;
Hoàn toàn tự nguyện;
Nội dung không vi phạm điều cấm của luật;
Hình thức văn bản thể hiện rõ ý chí thỏa thuận.
Tuy nhiên, do không có sự kiểm tra của công chứng viên, hợp đồng viết tay:
Dễ thiếu sót nội dung quan trọng;
Dễ bị lập sai chủ thể hoặc sai thông tin tài sản;
Dễ phát sinh tranh chấp về việc có hay không thỏa thuận đặt cọc.
2.2. Hợp đồng đặt cọc công chứng
Hợp đồng đặt cọc công chứng vẫn tuân theo các điều kiện hiệu lực chung, nhưng có thêm yếu tố:
Được công chứng viên kiểm tra năng lực chủ thể;
Được rà soát nội dung để hạn chế điều khoản vô hiệu;
Được lập theo trình tự, thủ tục chặt chẽ.
Do đó, xét về độ an toàn pháp lý, hợp đồng đặt cọc công chứng có ưu thế rõ rệt.
Theo “Điều 95 Bộ luật Tố tụng dân sự 2015”, chứng cứ phải được thu thập hợp pháp và có giá trị chứng minh. Trong nhiều vụ án, hợp đồng viết tay chỉ được xem là một nguồn chứng cứ, không mang tính xác thực cao nếu bị bên kia phản đối.
3.2. Giá trị chứng cứ của hợp đồng đặt cọc công chứng
Theo “Điều 5 Luật Công chứng 2014”, văn bản công chứng có giá trị:
Chứng cứ chứng minh sự kiện, hành vi đã được công chứng;
Không phải chứng minh lại, trừ trường hợp bị Tòa án tuyên vô hiệu.
Điều này có nghĩa, khi tranh chấp phát sinh:
Hợp đồng đặt cọc công chứng được Tòa án ưu tiên sử dụng làm căn cứ giải quyết;
Bên vi phạm rất khó phủ nhận việc đã giao kết hợp đồng;
Khả năng bảo vệ quyền lợi cao hơn đáng kể.
>>> Xem thêm: Mẫu di chúc minh bạch: cách làmDi chúc tại nhà đúng quy chuẩn
4. So sánh về rủi ro pháp lý thực tế
4.1. Rủi ro từ hợp đồng đặt cọc viết tay
Trong thực tiễn, hợp đồng đặt cọc viết tay thường tiềm ẩn:
Rủi ro giả mạo chữ ký;
Rủi ro một bên không đủ quyền định đoạt nhà đất;
Rủi ro điều khoản phạt cọc, hoàn cọc không rõ ràng;
Khó chứng minh lỗi vi phạm khi khởi kiện.
Những rủi ro này thường chỉ bộc lộ khi tranh chấp đã xảy ra, lúc đó chi phí và thời gian giải quyết rất lớn.
4.2. Rủi ro của hợp đồng đặt cọc công chứng
Hợp đồng đặt cọc công chứng cũng không loại bỏ hoàn toàn rủi ro, nhưng:
Rủi ro chủ yếu đến từ việc cung cấp thông tin sai sự thật;
Hoặc tài sản thuộc diện không đủ điều kiện giao dịch mà chưa được phát hiện.
So với hợp đồng viết tay, mức độ rủi ro thấp hơn rõ rệt.
5. So sánh về chi phí và tính linh hoạt
Hợp đồng đặt cọc viết tay:
Không mất phí công chứng;
Linh hoạt, thực hiện nhanh;
Phù hợp với giao dịch nhỏ, giá trị thấp.
Hợp đồng đặt cọc công chứng:
Phát sinh phí công chứng;
Cần chuẩn bị hồ sơ;
Nhưng đổi lại là sự bảo đảm pháp lý cao hơn.
Việc lựa chọn hình thức nào cần cân nhắc giữa chi phí bỏ ra và rủi ro có thể phát sinh.
6. Khi nào nên chọn đặt cọc công chứng thay vì viết tay?
Trong thực tiễn, nên ưu tiên hợp đồng đặt cọc công chứng khi:
Giao dịch nhà đất có giá trị lớn;
Tài sản có yếu tố pháp lý phức tạp;
Các bên chưa có mức độ tin cậy cao;
Có thỏa thuận phạt cọc, bồi thường lớn.
Đây là cách phòng ngừa tranh chấp hiệu quả và tiết kiệm chi phí về lâu dài.
7. Kết luận
Từ góc độ pháp lý, cả hai hình thức đều có thể phát sinh hiệu lực nếu đáp ứng điều kiện của pháp luật. Tuy nhiên, khi so sánh đặt cọc công chứng và viết tay, có thể thấy hợp đồng đặt cọc công chứng vượt trội hơn về giá trị chứng cứ, mức độ an toàn và khả năng bảo vệ quyền lợi khi xảy ra tranh chấp. Trong các giao dịch mua bán nhà đất có giá trị lớn, việc lựa chọn công chứng hợp đồng đặt cọc là giải pháp thận trọng và hợp lý để hạn chế tối đa rủi ro pháp lý.
Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay vớiVăn phòng công chứng Nguyễn Huệ. Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!
Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.
Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.
Sao y chứng thực giấy tờ, tài liệu
