Tòa tuyên vô hiệu giao dịch: Văn bản công chứng xử lý sao?
Trong thực tiễn xét xử dân sự, không ít giao dịch đã được công chứng hợp pháp nhưng sau đó lại bị Tòa án tuyên vô hiệu toàn bộ do vi phạm điều kiện có hiệu lực. Khi giao dịch không còn giá trị pháp lý, vấn đề đặt ra là văn bản công chứng gắn liền với giao dịch đó có tiếp tục tồn tại hay không. Việc hủy công chứng vô hiệu trở thành hệ quả pháp lý tất yếu nhằm bảo đảm sự thống nhất giữa bản án của Tòa án và giá trị pháp lý của văn bản công chứng. Hiểu đúng bản chất và căn cứ của việc hủy công chứng trong trường hợp này có ý nghĩa quan trọng trong việc bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của các bên liên quan.
>>> Xem thêm: Văn phòng công chứng hỗ trợ công chứng giấy tờ cho người nước ngoài?
1. Căn cứ pháp lý xác định giao dịch bị Tòa án tuyên vô hiệu toàn bộ
Theo Điều 117 Bộ luật Dân sự 2015, giao dịch dân sự chỉ có hiệu lực khi đáp ứng đầy đủ các điều kiện về chủ thể, ý chí tự nguyện, mục đích – nội dung và hình thức theo quy định pháp luật. Trường hợp giao dịch vi phạm một trong các điều kiện này, Tòa án có quyền tuyên giao dịch vô hiệu toàn bộ theo các quy định từ Điều 123 đến Điều 131 BLDS 2015.
Khi bản án, quyết định của Tòa án có hiệu lực pháp luật, giao dịch bị coi là không phát sinh hiệu lực pháp lý ngay từ thời điểm xác lập, kéo theo hệ quả đối với văn bản công chứng ghi nhận giao dịch đó.
2. Giá trị pháp lý của văn bản công chứng khi giao dịch bị vô hiệu
Theo Điều 5 Luật Công chứng 2014, văn bản công chứng có hiệu lực kể từ ngày được công chứng viên ký và đóng dấu. Tuy nhiên, hiệu lực này không tách rời tính hợp pháp của giao dịch được công chứng.
Công chứng viên chỉ chứng nhận:
Ý chí tự nguyện của các bên;
Năng lực hành vi dân sự;
Hình thức và trình tự giao kết.
Do đó, khi Tòa án tuyên giao dịch vô hiệu toàn bộ, văn bản công chứng không còn cơ sở pháp lý để tiếp tục tồn tại, dẫn đến yêu cầu hủy công chứng vô hiệu.
3. Mối quan hệ giữa giao dịch vô hiệu và hủy công chứng vô hiệu
Về bản chất, công chứng không làm hợp pháp hóa một giao dịch trái pháp luật. Văn bản công chứng chỉ có giá trị khi nội dung giao dịch phù hợp quy định pháp luật.
Căn cứ tồn tại của văn bản công chứng bị triệt tiêu;
Văn bản công chứng không còn giá trị chứng minh hay thi hành;
Việc hủy công chứng vô hiệu là hệ quả tất yếu nhằm bảo đảm tính thống nhất của hệ thống pháp luật.
4. Thẩm quyền quyết định hủy công chứng vô hiệu
Công chứng viên không có thẩm quyền tự ý hủy văn bản công chứng đã lập. Theo Điều 51 Luật Công chứng 2014, chỉ có Tòa án mới có quyền:
Tuyên bố văn bản công chứng vô hiệu;
Hoặc tuyên hủy văn bản công chứng trong bản án, quyết định có hiệu lực pháp luật.
Sau khi có phán quyết của Tòa án, tổ chức hành nghề công chứng có trách nhiệm ghi chú việc hủy vào hồ sơ công chứng theo đúng quy định.
5. Hậu quả pháp lý của việc hủy công chứng vô hiệu
Theo Điều 131 Bộ luật Dân sự 2015, khi giao dịch bị tuyên vô hiệu toàn bộ:
Các bên phải khôi phục lại tình trạng ban đầu;
Hoàn trả cho nhau những gì đã nhận;
Bên có lỗi gây thiệt hại phải bồi thường.
Việc hủy công chứng vô hiệu giúp ngăn chặn việc tiếp tục sử dụng văn bản công chứng cho các giao dịch trái pháp luật và bảo đảm quyền lợi của các chủ thể có liên quan.
>>> Xem thêm: Dịch vụ công chứng trọn gói, đảm bảo đúng quy định pháp luật
6. Ví dụ thực tế về hủy công chứng vô hiệu
Ông A ký hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất cho bà B và hợp đồng đã được công chứng hợp lệ. Sau đó, Tòa án xác định thửa đất là tài sản chung của hộ gia đình nhưng việc chuyển nhượng không có sự đồng ý của các thành viên còn lại.
Trên cơ sở đó, Tòa án tuyên:
Giao dịch chuyển nhượng vô hiệu toàn bộ;
Hủy văn bản công chứng của hợp đồng;
Buộc các bên hoàn trả tiền và đất cho nhau theo quy định pháp luật.
Hủy công chứng vô hiệu là hệ quả pháp lý bắt buộc khi giao dịch được công chứng bị Tòa án tuyên vô hiệu toàn bộ. Công chứng không bảo đảm cho giao dịch luôn hợp pháp nếu nội dung hoặc điều kiện giao dịch vi phạm pháp luật. Việc nhận thức đúng về căn cứ, thẩm quyền và hậu quả của hủy công chứng giúp các bên chủ động phòng ngừa rủi ro và bảo vệ quyền lợi của mình trong các quan hệ dân sự.
Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay vớiVăn phòng công chứng Nguyễn Huệ. Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!
Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.
Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.
Sao y chứng thực giấy tờ, tài liệu
