Phát hiện gian dối trong văn bản từ chối nhận di sản
Trong quá trình công chứng văn bản từ chối nhận di sản, công chứng viên có vai trò quan trọng trong việc đảm bảo tính hợp pháp, trung thực và tự nguyện của giao dịch. Tuy nhiên, thực tế có nhiều trường hợp người thừa kế cố tình gian dối về tình trạng di sản, quyền thừa kế hoặc mục đích từ chối nhằm trốn tránh nghĩa vụ hoặc chiếm đoạt tài sản. Khi phát hiện hành vi này, trách nhiệm của công chứng viên phát hiện gian dối từ chối di sản được quy định rất rõ trong pháp luật hiện hành. Bài viết dưới đây phân tích chi tiết căn cứ pháp lý, nghĩa vụ cụ thể của công chứng viên và ví dụ minh họa thực tế theo quy định mới nhất.
Các quy định liên quan đến trách nhiệm của công chứng viên được ghi nhận trong:
Luật Công chứng 2014 (được áp dụng hiện hành);
Nghị định số 29/2015/NĐ-CP hướng dẫn thi hành Luật Công chứng;
Bộ luật Dân sự 2015;
Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017) trong trường hợp hành vi gian dối có dấu hiệu tội phạm.
Theo Điều 7 Luật Công chứng 2014, công chứng viên phải:
“Chịu trách nhiệm trước pháp luật và trước người yêu cầu công chứng về văn bản công chứng, về tính chính xác, hợp pháp của các giao dịch, hợp đồng được công chứng.”
Ngoài ra, khoản 4 Điều 7 cũng quy định rõ:
“Công chứng viên không được công chứng trong trường hợp biết rõ hồ sơ, giấy tờ, thông tin trong hợp đồng, giao dịch có dấu hiệu gian dối, giả mạo.”
Như vậy, nếu trong quá trình công chứng văn bản từ chối nhận di sản, công chứng viên phát hiện có hành vi gian dối thì có trách nhiệm từ chối công chứng, đồng thời lập biên bản và báo cáo cơ quan có thẩm quyền.
2. Các trường hợp gian dối thường gặp khi công chứng văn bản từ chối nhận di sản
Việc gian dối trong văn bản từ chối di sản có thể xảy ra ở nhiều dạng khác nhau. Một số tình huống phổ biến gồm:
2.1. Giả mạo chữ ký hoặc giấy tờ tùy thân
Người khác có thể giả chữ ký của người thừa kế để lập văn bản từ chối di sản, đặc biệt khi người đó đang ở xa hoặc không đồng ý từ chối. Đây là hành vi giả mạo hồ sơ, bị cấm tuyệt đối theo Điều 9 Luật Công chứng 2014.
2.2. Gian dối trong mục đích từ chối di sản
Theo khoản 1 Điều 620 Bộ luật Dân sự 2015, người thừa kế không được từ chối nhận di sản nếu việc từ chối nhằm trốn tránh nghĩa vụ tài sản. Ví dụ: Người có khoản nợ lớn cố tình từ chối nhận di sản để tránh bị thi hành án. Trường hợp này, nếu công chứng viên phát hiện, phải từ chối công chứng vì vi phạm pháp luật dân sự.
2.3. Gian dối về thông tin người thừa kế hoặc giá trị tài sản
Một số người thừa kế có thể khai sai hoặc che giấu thông tin để chiếm đoạt di sản của người khác. Nếu công chứng viên nhận thấy hồ sơ, giấy tờ không thống nhất hoặc có dấu hiệu giả mạo, phải tiến hành xác minh, yêu cầu bổ sung chứng cứ trước khi công chứng.
>>> Xem thêm: Những trường hợp bắt buộc nên dùng Dịch vụ làm sổ hồng chuyên nghiệp
3. Trách nhiệm pháp lý của công chứng viên khi phát hiện gian dối từ chối di sản
3.1. Trách nhiệm từ chối công chứng
Theo Điều 43 Luật Công chứng 2014, công chứng viên có quyền và nghĩa vụ từ chối công chứng nếu phát hiện tài liệu, giấy tờ có dấu hiệu giả mạo hoặc giao dịch có dấu hiệu gian dối. Nếu vẫn cố tình công chứng, công chứng viên sẽ phải chịu trách nhiệm bồi thường dân sự hoặc bị xử lý kỷ luật, truy cứu trách nhiệm hình sự tùy mức độ vi phạm.
3.2. Trách nhiệm báo cáo và phối hợp với cơ quan chức năng
Khi phát hiện hành vi có dấu hiệu tội phạm (ví dụ: làm giả giấy tờ, giả mạo chữ ký, trốn thuế, trốn thi hành án…), công chứng viên phải:
Lập biên bản ghi nhận vụ việc,
Tạm dừng việc công chứng,
Thông báo cho cơ quan công an hoặc cơ quan quản lý công chứng để xử lý.
Trường hợp công chứng viên không thực hiện nghĩa vụ này, theo Điều 77 Luật Công chứng 2014, họ có thể bị tước thẻ hành nghề, xử phạt hành chính, hoặc bị truy cứu trách nhiệm hình sự nếu gây hậu quả nghiêm trọng.
3.3. Trách nhiệm bảo vệ quyền lợi của các bên liên quan
Công chứng viên có nghĩa vụ bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của các bên tham gia, đảm bảo việc công chứng diễn ra trung thực, minh bạch. Nếu phát hiện gian dối, công chứng viên không chỉ từ chối công chứng mà còn có thể tư vấn hướng xử lý hợp pháp, như yêu cầu xác minh nhân thân, hoặc khuyến nghị lập lại văn bản khi đủ điều kiện.
4. Ví dụ thực tế về trách nhiệm công chứng viên phát hiện gian dối từ chối di sản
Ví dụ 1: Tại một văn phòng công chứng ở TP. HCM, có trường hợp bà T đến công chứng văn bản từ chối di sản thay cho em gái đang ở nước ngoài. Khi kiểm tra hồ sơ, công chứng viên phát hiện chữ ký trong văn bản khác với chữ ký trong hộ chiếu và giấy ủy quyền không có xác nhận hợp pháp hóa lãnh sự. Công chứng viên đã từ chối công chứng và lập biên bản báo cáo Sở Tư pháp. Hành động này giúp ngăn chặn hành vi giả mạo, tránh việc chiếm đoạt di sản.
Ví dụ 2: Anh P đang bị thi hành án dân sự, cố tình lập văn bản từ chối nhận phần thừa kế từ cha mẹ để tránh kê biên tài sản. Công chứng viên tra cứu phát hiện anh P là người có nghĩa vụ thi hành án, nên đã từ chối công chứng theo Điều 620 Bộ luật Dân sự 2015 vì hành vi từ chối nhằm trốn tránh nghĩa vụ tài sản.
Tóm lại, trách nhiệm công chứng viên phát hiện gian dối từ chối di sản là yếu tố then chốt đảm bảo tính minh bạch, hợp pháp trong giao dịch dân sự. Khi phát hiện hành vi gian dối, công chứng viên phải lập biên bản, từ chối công chứng và báo cáo cơ quan có thẩm quyền, tuyệt đối không tiếp tục chứng nhận. Việc thực hiện đúng trách nhiệm không chỉ bảo vệ uy tín nghề công chứng, mà còn góp phần ngăn chặn hành vi chiếm đoạt tài sản, gian lận thừa kế và bảo đảm công bằng cho các bên liên quan.
Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay với Văn phòng công chứng Nguyễn Huệ. Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!
Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ:Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy:Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.
Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.
Địa chỉ: 165 Giảng Võ, phường Cát Linh, quận Đống Đa, Hà Nội
Sao y chứng thực giấy tờ, tài liệu
