Có thể lập văn bản từ chối nhận di sản chung cho nhiều tài sản?
Khi một người qua đời để lại nhiều loại tài sản như đất đai, nhà ở, tiền gửi ngân hàng hoặc xe ô tô, những người thừa kế có quyền lựa chọn nhận hoặc từ chối nhận di sản theo quy định pháp luật. Tuy nhiên, một vấn đề thực tế thường gặp là: nếu di sản gồm nhiều tài sản khác nhau, thì người thừa kế có thể lập một văn bản từ chối chung cho tất cả tài sản đó hay phải lập riêng từng văn bản? Bài viết dưới đây sẽ giải đáp rõ vấn đề này, phân tích căn cứ pháp lý, cách lập hợp lệ và ví dụ minh họa cụ thể theo quy định mới nhất.
Các quy định liên quan đến việc lập văn bản từ chối nhận di sản nhiều tài sản được quy định tại:
Bộ luật Dân sự 2015, Điều 620 về quyền từ chối nhận di sản;
Luật Công chứng 2014, Điều 59 về hiệu lực của văn bản công chứng;
Nghị định 29/2015/NĐ-CP hướng dẫn chi tiết Luật Công chứng;
Thông tư 01/2021/TT-BTP quy định chi tiết về mẫu và quy trình công chứng, chứng thực.
Theo Điều 620 Bộ luật Dân sự 2015:
“Người thừa kế có quyền từ chối nhận di sản, trừ trường hợp việc từ chối nhằm trốn tránh thực hiện nghĩa vụ tài sản với người khác. Việc từ chối nhận di sản phải được lập thành văn bản và được công chứng hoặc chứng thực.”
Pháp luật không giới hạn số lượng tài sản được liệt kê trong một văn bản từ chối, miễn là các tài sản đó đều thuộc cùng một người để lại di sản và do cùng một người thừa kế từ chối.
2. Có thể lập văn bản từ chối nhận di sản chung cho nhiều tài sản không?
2.1. Trường hợp được lập chung một văn bản
Người thừa kế hoàn toàn có thể lập một văn bản từ chối nhận di sản chung cho nhiều tài sản, nếu:
Các tài sản này cùng thuộc quyền sở hữu của người để lại di sản;
Người thừa kế là một người hoặc một nhóm người cùng từ chối nhận di sản;
Việc từ chối được thể hiện rõ ràng, cụ thể từng loại tài sản trong văn bản.
Ví dụ, nếu người để lại di sản có 1 căn nhà, 1 mảnh đất và 1 sổ tiết kiệm, người con có thể lập một văn bản duy nhất ghi rõ “tôi từ chối nhận toàn bộ di sản bao gồm: căn nhà tại…, thửa đất tại…, và sổ tiết kiệm số…”.
Căn cứ Điều 40 Luật Công chứng 2014, tổ chức hành nghề công chứng có thể công chứng một văn bản có nhiều nội dung liên quan, miễn là các bên thể hiện rõ ý chí và phạm vi của giao dịch.
2.2. Trường hợp phải lập nhiều văn bản riêng
Người thừa kế phải lập riêng từng văn bản nếu:
Mỗi tài sản có nguồn gốc khác nhau, thuộc nhiều người để lại di sản khác nhau (ví dụ: tài sản của cha và của mẹ để lại riêng);
Việc công chứng thực hiện ở nhiều địa phương khác nhau (ví dụ: đất ở Hà Nội, sổ tiết kiệm tại TP.HCM);
Người thừa kế chỉ muốn từ chối một phần di sản, chứ không từ chối toàn bộ.
3. Cách lập văn bản từ chối nhận di sản nhiều tài sản hợp pháp
3.1. Nội dung chính của văn bản
Một văn bản từ chối nhận di sản nhiều tài sản hợp lệ cần có các nội dung sau:
Thông tin người từ chối (họ tên, CMND/CCCD, địa chỉ cư trú);
Thông tin người để lại di sản;
Danh sách cụ thể từng tài sản được từ chối (ghi rõ vị trí, số giấy chứng nhận, số tài khoản, biển số xe, v.v.);
Lý do từ chối (nếu có);
Cam kết việc từ chối không nhằm trốn tránh nghĩa vụ tài sản;
Ngày, tháng, năm lập và chữ ký hoặc điểm chỉ của người từ chối.
3.2. Thủ tục công chứng
Theo Điều 42 Luật Công chứng 2014, quy trình thực hiện như sau:
Chuẩn bị hồ sơ (CMND/CCCD, sổ hộ khẩu, giấy tờ chứng minh quan hệ thừa kế, giấy chứng tử, giấy tờ về tài sản).
Nộp hồ sơ tại văn phòng công chứng hoặc phòng công chứng nơi có tài sản hoặc nơi cư trú của người để lại di sản.
Công chứng viên kiểm tra hồ sơ, lập văn bản và đọc lại cho người yêu cầu nghe.
Người từ chối ký hoặc điểm chỉ, công chứng viên ký chứng nhận.
Văn bản có hiệu lực kể từ ngày được công chứng viên ký và đóng dấu, theo Điều 59 Luật Công chứng 2014.
4. Ví dụ thực tế về văn bản từ chối nhận di sản nhiều tài sản
Ví dụ: Ông H mất để lại 3 loại tài sản gồm:
Một căn nhà tại Quận 3, TP.HCM;
Một thửa đất nông nghiệp tại Củ Chi;
Một sổ tiết kiệm trị giá 500 triệu đồng tại Ngân hàng A.
Con trai ông H là anh T muốn từ chối toàn bộ phần di sản được hưởng để nhường lại cho mẹ. Anh T đã lập một văn bản duy nhất ghi rõ 3 tài sản nêu trên, yêu cầu công chứng tại Văn phòng công chứng Nguyễn Huệ. Công chứng viên xác định hồ sơ hợp lệ, đọc lại nội dung cho anh T xác nhận, và văn bản được ký – đóng dấu ngày 10/7/2024. Như vậy, văn bản từ chối nhận di sản nhiều tài sản của anh T là hợp pháp và có hiệu lực kể từ ngày công chứng.
>>> Xem thêm: Tiện lợi, chuyên nghiệp và đúng pháp luật – đó là cam kết từ Dịch vụ công chứng của chúng tôi.
5. Kết luận
Tóm lại, pháp luật cho phép người thừa kế lập một văn bản từ chối nhận di sản chung cho nhiều tài sản, miễn là các tài sản đó đều thuộc về cùng một người để lại di sản và nội dung được ghi rõ ràng, cụ thể. Tuy nhiên, nếu tài sản thuộc nhiều người khác nhau hoặc ở nhiều địa phương, nên lập nhiều văn bản riêng biệt để đảm bảo tính minh bạch và thuận tiện cho quá trình xử lý hồ sơ pháp lý sau này. Việc hiểu rõ quy định này giúp người thừa kế thực hiện quyền từ chối hợp pháp, tránh sai sót trong thủ tục công chứng và hạn chế tranh chấp về sau.
Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay với Văn phòng công chứng Nguyễn Huệ. Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!
Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ:Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy:Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.
Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.
Địa chỉ: 165 Giảng Võ, phường Cát Linh, quận Đống Đa, Hà Nội
Sao y chứng thực giấy tờ, tài liệu
