Không thống nhất giá giao dịch: Có được công chứng?
Từ chối công chứng hợp đồng khi các bên không thống nhất được giá trị giao dịch là tình huống thường gặp trong thực tiễn công chứng các hợp đồng mua bán, chuyển nhượng, tặng cho có điều kiện hoặc đặt cọc. Giá trị giao dịch là nội dung cốt lõi, phản ánh trực tiếp ý chí thỏa thuận và là căn cứ xác định quyền, nghĩa vụ tài sản của các bên. Khi không đạt được sự thống nhất về giá trị giao dịch, hợp đồng chưa hình thành đầy đủ về mặt pháp lý. Trong trường hợp này, công chứng viên có quyền và nghĩa vụ từ chối công chứng để bảo đảm tính hợp pháp và an toàn pháp lý cho giao dịch.
1. Giá trị giao dịch có vai trò như thế nào trong hợp đồng công chứng?
Trong các hợp đồng có đối tượng là tài sản, giá trị giao dịch là một trong những nội dung cơ bản, thể hiện:
Sự thỏa thuận về lợi ích kinh tế giữa các bên
Căn cứ xác định nghĩa vụ thanh toán, thuế, phí và lệ phí
Cơ sở để giải quyết tranh chấp khi hợp đồng không được thực hiện đúng
Đối với hợp đồng mua bán, chuyển nhượng, đặt cọc, giá trị giao dịch thường được coi là điều khoản trọng yếu, gắn liền với mục đích giao kết hợp đồng của các bên.
2. Yêu cầu về sự thống nhất ý chí trong giao kết hợp đồng
Điều 117 Bộ luật Dân sự 2015 quy định điều kiện có hiệu lực của giao dịch dân sự bao gồm: “Chủ thể tham gia giao dịch hoàn toàn tự nguyện”.
Sự tự nguyện này được thể hiện thông qua sự thống nhất ý chí đối với các nội dung cơ bản của hợp đồng, trong đó có giá trị giao dịch. Nếu các bên:
Đưa ra các mức giá khác nhau
Không đồng thuận về cách xác định giá
Chưa chốt được giá trị cuối cùng tại thời điểm ký
thì có thể khẳng định ý chí giao kết chưa hoàn thiện.
3. Không thống nhất được giá trị giao dịch có làm hợp đồng vô hiệu không?
Trên phương diện pháp lý, khi các bên chưa thống nhất được giá trị giao dịch, hợp đồng được xem là chưa được xác lập hợp pháp, bởi:
Thiếu nội dung cơ bản của hợp đồng
Không xác định được quyền, nghĩa vụ tài sản
Không đủ căn cứ để công chứng viên chứng nhận ý chí thỏa thuận
Ví dụ minh họa: “Trong quá trình công chứng hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất, bên bán yêu cầu ghi giá 5 tỷ đồng, trong khi bên mua chỉ chấp nhận mức 4,5 tỷ đồng và hai bên không đạt được thỏa thuận cuối cùng. Trường hợp này, hợp đồng chưa hình thành đầy đủ và công chứng viên có quyền từ chối công chứng”.
4. Căn cứ pháp lý để công chứng viên từ chối công chứng
Việc từ chối công chứng trong trường hợp các bên không thống nhất được giá trị giao dịch được đặt trên các căn cứ pháp lý sau:
Điều 117 Bộ luật Dân sự 2015 về điều kiện có hiệu lực của giao dịch dân sự
Điều 7 Luật Công chứng 2024 về nguyên tắc tuân thủ pháp luật
Điều 44 Luật Công chứng 2024 về trách nhiệm kiểm tra tính hợp pháp và ý chí tự nguyện của các bên
Khi chưa có sự thống nhất về giá trị giao dịch, công chứng viên không thể xác nhận sự tự nguyện và thỏa thuận hợp pháp, do đó buộc phải từ chối công chứng.
5. Phân biệt không thống nhất giá trị giao dịch với trường hợp cố ý ghi giá không đúng thực tế
Cần phân biệt rõ hai tình huống pháp lý:
Không thống nhất được giá trị giao dịch: các bên chưa đạt được thỏa thuận, hợp đồng chưa hoàn thiện
Thống nhất nhưng ghi giá không đúng thực tế: tiềm ẩn rủi ro trốn thuế, giao dịch giả tạo
Trong trường hợp thứ nhất, công chứng viên từ chối công chứng vì thiếu sự thống nhất ý chí. Trong trường hợp thứ hai, công chứng viên từ chối công chứng vì vi phạm pháp luật hoặc có dấu hiệu giao dịch giả tạo.
6. Hậu quả pháp lý nếu vẫn công chứng khi giá trị giao dịch chưa thống nhất
Nếu công chứng viên vẫn tiến hành công chứng trong khi các bên chưa thống nhất được giá trị giao dịch, có thể dẫn đến:
Hợp đồng bị tuyên vô hiệu do thiếu nội dung cơ bản
Văn bản công chứng bị hủy theo quyết định của Tòa án
Phát sinh tranh chấp nghiêm trọng về nghĩa vụ thanh toán
Đây là lý do pháp luật yêu cầu công chứng viên phải từ chối công chứng kịp thời trong những trường hợp này.
7. Kết luận
Từ chối công chứng hợp đồng khi các bên không thống nhất được giá trị giao dịch là biện pháp pháp lý cần thiết nhằm bảo đảm sự tự nguyện, minh bạch và an toàn pháp lý của giao dịch dân sự. Giá trị giao dịch là nội dung trọng yếu, không thể thiếu trong các hợp đồng về tài sản. Việc chỉ tiến hành công chứng khi các bên đã đạt được sự thống nhất đầy đủ không chỉ bảo vệ quyền lợi của các bên, mà còn bảo đảm trách nhiệm nghề nghiệp của công chứng viên và giá trị pháp lý của văn bản công chứng.
Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay vớiVăn phòng công chứng Nguyễn Huệ. Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!
Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.
Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.
Sao y chứng thực giấy tờ, tài liệu
