Lợi dụng hoàn cảnh khó khăn khi ký hợp đồng: Công chứng viên xử lý sao?
Trong hoạt động công chứng, việc bảo đảm sự tự nguyện, bình đẳng và công bằng giữa các bên tham gia giao dịch là nguyên tắc cốt lõi. Thực tế cho thấy, nhiều hợp đồng được xác lập trong bối cảnh một bên đang gặp hoàn cảnh đặc biệt khó khăn, dễ bị ép buộc hoặc dẫn dắt bất lợi. Pháp luật hiện hành cho phép từ chối công chứng lợi dụng khi công chứng viên phát hiện giao dịch có dấu hiệu xâm hại quyền, lợi ích hợp pháp của một bên. Việc từ chối công chứng trong trường hợp này không chỉ đúng luật mà còn góp phần phòng ngừa tranh chấp và rủi ro pháp lý về sau.
>>> Xem thêm: Top 10 văn phòng công chứng hỗ trợ dịch vụ pháp lý uy tín cho khách hàng
1. Nguyên tắc tự nguyện, bình đẳng trong giao kết hợp đồng
Theo quy định của Bộ luật Dân sự, việc xác lập, thực hiện giao dịch dân sự phải tuân thủ nguyên tắc:
Tự do, tự nguyện cam kết, thỏa thuận
Bình đẳng giữa các bên
Thiện chí, trung thực
Nếu một hợp đồng được ký kết trong hoàn cảnh mà một bên đang lâm vào khó khăn nghiêm trọng (nợ nần, bệnh tật, mất khả năng nhận thức đầy đủ…) và bị bên kia lợi dụng để xác lập giao dịch bất lợi, thì nguyên tắc tự nguyện đã bị xâm phạm. Đây là cơ sở quan trọng để từ chối công chứng lợi dụng.
2. Dấu hiệu pháp lý của việc lợi dụng hoàn cảnh khó khăn
Trong thực tiễn công chứng, công chứng viên có thể nhận diện hành vi lợi dụng thông qua một số dấu hiệu sau:
Giá trị giao dịch chênh lệch bất thường so với giá thị trường
Điều khoản hợp đồng gây thiệt hại rõ rệt cho một bên
Một bên có biểu hiện bị chi phối, lệ thuộc hoặc không làm chủ ý chí
Giao dịch được thúc ép thực hiện nhanh, không cho thời gian cân nhắc
Khi các dấu hiệu này xuất hiện, công chứng viên có quyền và nghĩa vụ xem xét việc từ chối công chứng lợi dụng để bảo vệ trật tự pháp lý.
Do đó, từ chối công chứng lợi dụng là biện pháp phòng ngừa giao dịch vô hiệu ngay từ đầu.
4. Trách nhiệm của công chứng viên khi phát hiện dấu hiệu lợi dụng và từ chối công chứng lợi dụng
Khi nghi ngờ có hành vi lợi dụng hoàn cảnh khó khăn, công chứng viên cần:
Giải thích rõ quyền, nghĩa vụ pháp lý cho các bên
Đề nghị các bên làm rõ ý chí, mục đích giao dịch
Tạm dừng hoặc từ chối công chứng nếu không loại trừ được rủi ro
Việc vẫn tiến hành công chứng trong trường hợp này có thể khiến công chứng viên phải chịu trách nhiệm pháp lý nếu hợp đồng bị Tòa án tuyên vô hiệu sau đó.
>>> Xem thêm: Dịch vụ công chứnghỗ trợ người dân hoàn thiện thủ tục pháp lý nhanh chóng
5. Hệ quả pháp lý nếu không từ chối công chứng lợi dụng kịp thời
Nếu hợp đồng được công chứng nhưng sau đó bị xác định là lợi dụng hoàn cảnh khó khăn của một bên, có thể phát sinh các hậu quả:
Hợp đồng bị Tòa án tuyên vô hiệu
Các bên hoàn trả cho nhau những gì đã nhận
Phát sinh trách nhiệm bồi thường thiệt hại
Ảnh hưởng đến uy tín và trách nhiệm nghề nghiệp của công chứng viên
Điều này cho thấy vai trò đặc biệt quan trọng của việc từ chối công chứng lợi dụng ngay từ giai đoạn đầu.
>>> Xem thêm: Hợp đồng thuê nhà có cần công chứng không? Nếu có thì công chứng ở đâu?
Kết luận
Từ chối công chứng khi phát hiện hợp đồng có dấu hiệu lợi dụng hoàn cảnh khó khăn của một bên không chỉ là quyền mà còn là nghĩa vụ của công chứng viên. Việc từ chối công chứng lợi dụng góp phần bảo vệ quyền lợi của người yếu thế, bảo đảm sự công bằng trong giao dịch dân sự và hạn chế tối đa các tranh chấp pháp lý phát sinh. Đây cũng là giải pháp hiệu quả nhằm nâng cao chất lượng, uy tín của hoạt động công chứng trong thực tiễn.
Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay vớiVăn phòng công chứng Nguyễn Huệ. Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!
Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.
Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.
Sao y chứng thực giấy tờ, tài liệu
