Công chứng di sản là quyền sử dụng mô hình kinh doanh
Trong bối cảnh kinh tế dựa trên tri thức và sáng tạo, di sản mô hình kinh doanh ngày càng trở thành tài sản có giá trị lớn, đặc biệt đối với các doanh nghiệp khởi nghiệp và chuỗi kinh doanh nhượng quyền. Khi chủ sở hữu mô hình kinh doanh qua đời, quyền sử dụng mô hình đó có thể phát sinh tranh chấp nếu không được xác lập rõ ràng theo pháp luật thừa kế. Thực tiễn cho thấy, việc công chứng di sản là quyền sử dụng mô hình kinh doanh đóng vai trò then chốt trong việc bảo toàn giá trị tài sản và bảo đảm quyền lợi của người thừa kế. Bài viết này phân tích toàn diện cơ sở pháp lý và trình tự công chứng đối với loại di sản đặc thù này.
1. Quyền sử dụng mô hình kinh doanh có phải là di sản thừa kế không?
Theo “Điều 105 Bộ luật Dân sự 2015”, tài sản bao gồm vật, tiền, giấy tờ có giá và quyền tài sản. Quyền sử dụng mô hình kinh doanh, dù tồn tại dưới dạng vô hình, vẫn là quyền tài sản nếu có khả năng xác định, chuyển giao và mang lại lợi ích kinh tế.
Căn cứ “Điều 612 Bộ luật Dân sự 2015”, di sản bao gồm tài sản riêng của người chết và phần tài sản của người chết trong tài sản chung. Do đó, quyền sử dụng mô hình kinh doanh hoàn toàn có thể trở thành di sản, nếu quyền này thuộc sở hữu hợp pháp của người để lại di sản tại thời điểm chết.
2. Phân biệt mô hình kinh doanh với quyền sở hữu trí tuệ
Trong thực tiễn, mô hình kinh doanh thường gắn với nhiều yếu tố khác nhau như:
Bí quyết kinh doanh;
Quy trình vận hành;
Hệ thống nhận diện thương hiệu;
Phần mềm, dữ liệu khách hàng;
Quyền nhượng quyền thương mại.
Không phải mọi yếu tố của mô hình kinh doanh đều được thừa kế giống nhau. Theo “Luật Sở hữu trí tuệ 2005 (sửa đổi, bổ sung năm 2022)”, chỉ các quyền tài sản hợp pháp mới được chuyển giao, trong khi quyền nhân thân hoặc các quyền gắn với cá nhân cụ thể có thể bị hạn chế.
Vì vậy, khi công chứng di sản mô hình, cần xác định rõ phạm vi quyền sử dụng được để lại, tránh nhầm lẫn giữa mô hình kinh doanh và quyền nhân thân không thể thừa kế.
>>> Xem thêm: Chọndịch vụ sổ đỏ nào để thủ tục mua bán nhà đất diễn ra thuận lợi nhất?
3. Điều kiện để công chứng di sản là quyền sử dụng mô hình kinh doanh
Công chứng viên chỉ thực hiện công chứng khi đáp ứng các điều kiện pháp lý sau:
Người để lại di sản là chủ sở hữu hợp pháp hoặc người có quyền sử dụng hợp pháp mô hình kinh doanh;
Quyền sử dụng mô hình còn hiệu lực tại thời điểm mở thừa kế;
Không có tranh chấp về quyền sở hữu hoặc quyền sử dụng mô hình;
Mô hình kinh doanh không bị cấm chuyển giao theo pháp luật chuyên ngành hoặc theo hợp đồng đã ký trước đó.
Theo “Điều 18 Luật Công chứng 2014”, việc khai nhận di sản phải được niêm yết công khai tại UBND cấp xã nơi cư trú cuối cùng của người để lại di sản.
6.3. Lập và ký văn bản công chứng
Văn bản công chứng cần thể hiện rõ:
Nội dung mô hình kinh doanh;
Phạm vi quyền sử dụng được thừa kế;
Nghĩa vụ bảo mật, không cạnh tranh (nếu có);
Cam kết không tranh chấp giữa các bên thừa kế.
7. Giá trị pháp lý của văn bản công chứng
Theo “Điều 5 Luật Công chứng 2014”, văn bản công chứng có giá trị chứng cứ và giá trị thi hành. Đối với di sản mô hình, văn bản công chứng là căn cứ để:
Tiếp tục khai thác mô hình kinh doanh;
Đàm phán, ký kết hợp đồng với đối tác;
Bảo vệ quyền lợi của người thừa kế khi xảy ra tranh chấp.
8. Một số lưu ý thực tiễn quan trọng
Cần mô tả cụ thể nội dung mô hình kinh doanh trong văn bản công chứng;
Kiểm tra kỹ các điều khoản hạn chế chuyển giao trong hợp đồng trước đó;
Trường hợp mô hình gắn với nhiều chủ thể, cần xác định rõ phần quyền của người chết;
Nên kết hợp tư vấn pháp lý chuyên sâu để tránh xung đột giữa pháp luật thừa kế và pháp luật kinh doanh.
Kết luận
Công chứng di sản là quyền sử dụng mô hình kinh doanh là bước pháp lý quan trọng nhằm bảo đảm sự tiếp nối hợp pháp của giá trị kinh doanh do người chết để lại. Khi được thực hiện đúng trình tự và căn cứ pháp luật, việc công chứng không chỉ bảo vệ quyền lợi của người thừa kế mà còn góp phần duy trì ổn định hoạt động kinh doanh. Trong bối cảnh tài sản vô hình ngày càng chiếm tỷ trọng lớn, việc nhận diện đúng và công chứng kịp thời di sản mô hình là yêu cầu không thể bỏ qua.
Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay vớiVăn phòng công chứng Nguyễn Huệ. Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!
Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.
Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.
Sao y chứng thực giấy tờ, tài liệu
