Trong bối cảnh hệ sinh thái khởi nghiệp phát triển mạnh mẽ, thừa kế startup – cụ thể là thừa kế phần vốn góp hoặc cổ phần trong doanh nghiệp khởi nghiệp – ngày càng trở thành vấn đề pháp lý đáng quan tâm. Không giống tài sản truyền thống, phần vốn trong startup thường gắn với điều lệ công ty, cam kết đầu tư và quyền quản trị doanh nghiệp. Khi người sở hữu phần vốn qua đời, việc công chứng quyền thừa kế đóng vai trò then chốt để xác lập tư cách pháp lý cho người thừa kế. Bài viết dưới đây phân tích toàn diện thủ tục công chứng quyền thừa kế phần vốn trong startup theo quy định pháp luật hiện hành.
1. Phần vốn trong startup có phải là di sản thừa kế không?
Theo “Điều 105 Bộ luật Dân sự 2015”, tài sản bao gồm vật, tiền, giấy tờ có giá và quyền tài sản. Phần vốn góp, cổ phần hoặc quyền lợi tài chính trong startup được xác định là quyền tài sản, do đó có thể trở thành di sản thừa kế.
Đồng thời, “Điều 609 Bộ luật Dân sự 2015” khẳng định quyền của cá nhân được để lại tài sản của mình cho người thừa kế theo di chúc hoặc theo pháp luật. Vì vậy, thừa kế startup là hoàn toàn hợp pháp nếu đáp ứng điều kiện về chủ thể và trình tự thủ tục.
>>> Xem thêm: Vì sao nên sử dụngdịch vụ sổ đỏ thay vì tự làm thủ tục?
2. Đặc thù pháp lý của thừa kế phần vốn trong startup
Khác với thừa kế nhà đất hoặc tiền gửi ngân hàng, phần vốn trong startup có những đặc điểm pháp lý riêng:
Giá trị phần vốn có thể biến động lớn theo thời gian;
Phần vốn gắn với tư cách thành viên hoặc cổ đông;
Việc chuyển quyền sở hữu phần vốn chịu sự điều chỉnh của Luật Doanh nghiệp và Điều lệ công ty.
Theo “Điều 53 Luật Doanh nghiệp 2020”, đối với công ty trách nhiệm hữu hạn, người thừa kế phần vốn góp trở thành thành viên công ty nếu điều lệ không có quy định khác. Tương tự, “Điều 127 Luật Doanh nghiệp 2020” quy định cổ phần được tự do chuyển nhượng, trừ trường hợp hạn chế theo điều lệ.
3. Điều kiện để công chứng quyền thừa kế startup
Việc công chứng thừa kế startup chỉ được thực hiện khi đáp ứng đầy đủ các điều kiện sau:
Người để lại di sản là chủ sở hữu hợp pháp phần vốn;
Có căn cứ thừa kế hợp pháp (di chúc hoặc thừa kế theo pháp luật);
Không có tranh chấp về quyền thừa kế tại thời điểm công chứng;
Điều lệ startup không cấm hoặc hạn chế việc thừa kế phần vốn.
Trường hợp điều lệ có quy định hạn chế, người thừa kế có thể chỉ được hưởng giá trị phần vốn, không đương nhiên trở thành thành viên hoặc cổ đông.
4. Hồ sơ công chứng quyền thừa kế phần vốn trong startup
4.1. Hồ sơ của người để lại di sản
Giấy chứng tử;
Di chúc hợp pháp (nếu có);
Giấy chứng nhận góp vốn, sổ đăng ký thành viên hoặc cổ đông;
Điều lệ công ty và các thỏa thuận đầu tư liên quan.
4.2. Hồ sơ của người thừa kế
Giấy tờ tùy thân hợp pháp;
Giấy tờ chứng minh quan hệ thừa kế;
Văn bản thỏa thuận phân chia di sản (nếu có nhiều người thừa kế).
5. Trình tự công chứng quyền thừa kế startup
5.1. Xác định phạm vi di sản
Công chứng viên sẽ kiểm tra:
Tỷ lệ phần vốn hoặc số lượng cổ phần được để lại;
Quyền tài chính và quyền quản trị gắn với phần vốn;
Các hạn chế chuyển nhượng theo điều lệ startup.
5.2. Niêm yết việc khai nhận di sản
Theo “Điều 18 Luật Công chứng 2014”, tổ chức hành nghề công chứng phải thực hiện việc niêm yết công khai tại UBND cấp xã nơi cư trú cuối cùng của người để lại di sản.
5.3. Lập văn bản công chứng
Căn cứ “Điều 57 Luật Công chứng 2014”, công chứng viên lập:
Văn bản khai nhận di sản; hoặc
Văn bản thỏa thuận phân chia di sản liên quan đến phần vốn trong startup.
5.4. Ghi nhận thay đổi tại doanh nghiệp
Sau khi công chứng, startup phải:
Cập nhật sổ đăng ký thành viên hoặc cổ đông;
Thực hiện thủ tục thay đổi nội dung đăng ký doanh nghiệp nếu cần thiết theo “Điều 30 Luật Doanh nghiệp 2020”.
6. Trường hợp người thừa kế không trực tiếp tham gia startup
Trong thực tế thừa kế startup, nhiều người thừa kế không có nhu cầu hoặc không đủ điều kiện tham gia quản lý doanh nghiệp. Khi đó:
Người thừa kế có thể chuyển nhượng lại phần vốn;
Hoặc yêu cầu công ty mua lại phần vốn theo “Điều 51 Luật Doanh nghiệp 2020”;
Hoặc chỉ hưởng lợi ích tài chính phát sinh từ phần vốn.
7. Một số rủi ro pháp lý cần lưu ý
Phần vốn chưa góp đủ theo cam kết;
Startup chưa hoàn tất thủ tục pháp lý về đăng ký doanh nghiệp;
Điều lệ hạn chế quyền thừa kế phần vốn;
Phần vốn đang bị cầm cố, thế chấp hoặc tranh chấp.
Việc công chứng trong các trường hợp này cần được xem xét thận trọng để tránh phát sinh trách nhiệm pháp lý cho người thừa kế.
Kết luận
Công chứng quyền thừa kế phần vốn trong startup là bước pháp lý quan trọng nhằm xác lập quyền sở hữu hợp pháp đối với thừa kế startup và bảo đảm tính ổn định trong hoạt động doanh nghiệp. Với đặc thù gắn liền giữa quyền tài sản và quyền quản trị, việc thực hiện đúng trình tự công chứng và quy định của Luật Doanh nghiệp sẽ giúp người thừa kế hạn chế rủi ro và bảo toàn giá trị tài sản. Trong bối cảnh startup ngày càng phổ biến, hiểu rõ cơ chế thừa kế phần vốn là yêu cầu không thể thiếu đối với cả nhà đầu tư và người thừa kế.
Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay vớiVăn phòng công chứng Nguyễn Huệ. Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!
Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.
Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.
Sao y chứng thực giấy tờ, tài liệu
