Người khuyết tật khi công chứng văn bản từ chối nhận di sản
Trong thực tế, khi người thân qua đời để lại tài sản thừa kế, không phải ai cũng muốn nhận phần di sản của mình. Có những trường hợp người thừa kế là người khuyết tật, và họ mong muốn từ chối nhận di sản vì nhiều lý do khác nhau, chẳng hạn để nhường lại cho cha mẹ, anh chị em hoặc con cháu. Tuy nhiên, không ít người thắc mắc: người khuyết tật có được công chứng văn bản từ chối nhận di sản không? Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ quy định pháp luật mới nhất về vấn đề này, bao gồm điều kiện, thủ tục và ví dụ minh họa cụ thể.
>>> Xem thêm: Văn phòng công chứng – nơi mỗi giấy tờ đều được xử lý cẩn trọng nhất.
1. Căn cứ pháp lý
Các quy định hiện hành liên quan đến việc người khuyết tật tham gia công chứng văn bản từ chối nhận di sản được nêu tại:
Bộ luật Dân sự 2015
Luật Công chứng 2014
Luật Người khuyết tật 2010
Nghị định 29/2015/NĐ-CP hướng dẫn chi tiết Luật Công chứng
Theo Điều 620 Bộ luật Dân sự 2015, người thừa kế có quyền từ chối nhận di sản, nhưng việc từ chối phải được lập thành văn bản và được công chứng hoặc chứng thực trước khi chia di sản.
Trong khi đó, Điều 44 Luật Công chứng 2014 quy định:
“Người yêu cầu công chứng phải có năng lực hành vi dân sự đầy đủ. Trường hợp người yêu cầu công chứng là người có khó khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi hoặc người không thể tự mình ký, điểm chỉ, thì công chứng viên phải xác định rõ năng lực hành vi và áp dụng biện pháp hỗ trợ phù hợp.”
Điều này có nghĩa là người khuyết tật hoàn toàn có quyền công chứng văn bản từ chối di sản, nếu họ có đầy đủ năng lực hành vi dân sự hoặc có người hỗ trợ hợp pháp theo quy định.
2. Điều kiện để người khuyết tật được công chứng văn bản từ chối nhận di sản
2.1. Có năng lực hành vi dân sự đầy đủ
Theo Điều 20 Bộ luật Dân sự 2015, người đủ 18 tuổi trở lên, có khả năng nhận thức và làm chủ hành vi thì được coi là có năng lực hành vi dân sự đầy đủ. Do đó:
Nếu người khuyết tật chỉ bị khuyết tật thể chất (ví dụ: khuyết tật vận động) nhưng vẫn nhận thức và giao tiếp bình thường, họ hoàn toàn được tự mình công chứng văn bản từ chối di sản.
2.2. Trường hợp người khuyết tật hạn chế hoặc mất năng lực hành vi dân sự
Nếu người khuyết tật được Tòa án xác định là mất năng lực hành vi dân sự, thì người đại diện hợp pháp (như cha mẹ, vợ/chồng, con cái, người giám hộ) sẽ là người thực hiện công chứng thay theo quy định tại Điều 136 Bộ luật Dân sự 2015.
Nếu chỉ bị hạn chế năng lực hành vi dân sự, thì công chứng viên sẽ yêu cầu có người giám hộ hoặc người hỗ trợ pháp lý đi cùng để đảm bảo tính hợp pháp của giao dịch.
2.3. Hình thức công chứng linh hoạt cho người khuyết tật
Theo Điều 44 Luật Công chứng 2014, trong trường hợp người khuyết tật không thể ký tên, họ có thể điểm chỉ (lăn tay) trước mặt công chứng viên. Ngoài ra, nếu người khuyết tật không thể đến trụ sở công chứng vì tình trạng sức khỏe, họ có thể yêu cầu công chứng ngoài trụ sở, được quy định tại Điều 44 và Điều 45 Luật Công chứng 2014.
>>> Xem thêm: Chuyên gia pháp lý khuyên dùng Dịch vụ sổ đỏ để tránh sai sót hồ sơ
3. Quy trình người khuyết tật công chứng văn bản từ chối di sản
3.1. Hồ sơ cần chuẩn bị
Giấy tờ tùy thân của người khuyết tật (CCCD/CMND, sổ hộ khẩu)
Giấy tờ chứng minh quyền thừa kế (di chúc, giấy khai tử, giấy xác nhận quan hệ nhân thân)
Giấy tờ chứng minh tình trạng khuyết tật (nếu có, để được hỗ trợ khi công chứng)
Dự thảo hoặc yêu cầu lập văn bản từ chối nhận di sản
3.2. Nộp hồ sơ tại tổ chức hành nghề công chứng
Người khuyết tật có thể nộp hồ sơ tại phòng công chứng hoặc văn phòng công chứng nơi có di sản hoặc nơi cư trú của người để lại di sản.
3.3. Thực hiện công chứng
Công chứng viên kiểm tra hồ sơ, xác định năng lực hành vi của người khuyết tật.
Nếu hợp lệ, công chứng viên sẽ đọc lại toàn bộ nội dung, giải thích quyền lợi và nghĩa vụ trước khi người khuyết tật ký hoặc điểm chỉ.
Văn bản có hiệu lực ngay khi được công chứng viên ký và đóng dấu theo Điều 59 Luật Công chứng 2014.
4. Ví dụ thực tế: Người khuyết tật công chứng văn bản từ chối di sản hợp pháp
Ví dụ: Bà T là người khuyết tật vận động, bị liệt hai chân nhưng vẫn có khả năng nhận thức và giao tiếp bình thường. Sau khi mẹ mất, bà T được hưởng một phần đất tại Bình Dương. Tuy nhiên, bà muốn từ chối nhận di sản để nhường lại cho em trai. Bà T đến Văn phòng công chứng Nguyễn Huệ, xuất trình giấy tờ tùy thân và giấy chứng nhận khuyết tật. Công chứng viên xác định bà T có đầy đủ năng lực hành vi, đọc và giải thích nội dung văn bản trước khi bà điểm chỉ (lăn tay) xác nhận. Văn bản được ký và đóng dấu công chứng ngày 10/5/2024. Như vậy, văn bản từ chối nhận di sản của bà T hoàn toàn hợp pháp và có hiệu lực kể từ ngày công chứng.
>>> Xem thêm: Bỏ túi mẹo tính nhanh Phí công chứng chính xác.
5. Kết luận
Tóm lại, người khuyết tật công chứng văn bản từ chối di sản là hoàn toàn được phép theo quy định pháp luật hiện hành, miễn là họ có năng lực hành vi dân sự hoặc có người đại diện hợp pháp. Công chứng viên sẽ hỗ trợ về hình thức ký, điểm chỉ hoặc công chứng ngoài trụ sở để đảm bảo quyền lợi của người khuyết tật. Việc thực hiện đúng quy trình không chỉ giúp văn bản có giá trị pháp lý, mà còn thể hiện sự tôn trọng và bảo vệ quyền tự quyết của người khuyết tật trong các giao dịch dân sự.
Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay với Văn phòng công chứng Nguyễn Huệ. Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!
Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ:Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy:Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.
Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.
Địa chỉ: 165 Giảng Võ, phường Cát Linh, quận Đống Đa, Hà Nội
Sao y chứng thực giấy tờ, tài liệu
